"Diş hekimleri ucuz işgüçü ara elemanı haline gelecek"

Diş hekimi sayısının 5 yıl içinde 90 bini bulacağına dikkat çekildi

Ankara (Dentalhaber) Dişhekimliği fakültelerine öğrenci alımının bu hızla devam etmesi halinde gelecek beş yıl içerisinde ülkemizdeki diş hekimi sayısının 90 bine ulaşacağı belirtildi.  TDB tarafından yapılan yazılı açıklamada artan dişhekimliği fakültelerine ve giderek artan fakülte kontenjanlarına dikkat çekildi. Açıklamada ihtiyaçtan fazla mezunun katlanarak meslek hayatına atılması halinde dişhekimlerinin işsizlik ve düşük ücret arasında sıkışıp "ucuz işgücü ara elemanı" haline geleceğinin altı çizildi.  

Açıklamada insan gücü planlaması yapılmadan kesinlikle dişhekimliği fakültesi  açılmaması gerektiği ifade edilerek "Henüz eğitime başlamamış olan fakülteler ivedilikle kapatılmalıdır. Eğitim veren fakültelerde ise kontenjanların hızla azaltılmasını sağlayacak kararlar zaman yitirilmeden alınmadır. En önemlisi ülkedeki eğitim sistemi, siyasi popülizmden uzak bir yaklaşım ve bilimsel kriterlere uygun insan gücü planlamasıyla yeniden yapılandırılmalıdır." denildi.

"“Rant var, fakülte var, hoca yok, altyapı yok, eğitim yok, gelecek yok…”' başlıklı TDB açıklamasında şu ifadelere yer verildi:

"Sağlık Bakanlığı tarafından 2014 yılında hazırlanan Sağlık İşgücü Hedefleri ve Sağlık Eğitimi 2023 Yılı Projeksiyonu Raporuna göre, okul kontenjanları ve öğrenci sayılarındaki mevcut durum devam ederse; dişhekimliği ve eczacılık mesleklerinin arzının ihtiyaçtan fazla olacağı ve dişhekimliğinde toplam kontenjanın her yıl en fazla 1.000 olarak belirlenmesiyle 2023 yılında toplam 38.000 dişhekimine ulaşılacağı, bunun yeterli olacağı belirtilmiştir.

(Sağlık Bakanlığı, 2014; https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/39432/0/2023-yili-saglik-is-gucu-hedefleri-ve-saglik-egitimipdf.pdf)

Sağlık Bakanlığı’nın makul bir projeksiyonla 2023 yılında ulaşılması hedeflenen 38.000 dişhekimi sayısı 2021 yılında 39.851 dişhekimiyle çoktan aşılmıştır. Dişhekimliği Fakültelerinde son yıllardaki toplam kontenjan/ yeni kayıt sayısı ise Bakanlığın öngördüğü kontenjan sayısından oldukça fazladır.

Ayrıca öğrenci kontenjanlarındaki bu artış 2024-2028 On İkinci Kalkınma Planı’na (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/11/20231101M1-1-1.pdf) konulan başta tıp, diş hekimliği ve eczacılık olmak üzere sağlık meslek gruplarında eğitimin kalitesi artırılacak ve uzmanlık eğitimindeki müfredatları bilişim altyapısıyla desteklenerek ülke genelinde standart sağlanacak, sağlık alanında geleceğin ihtiyaç ve şartlarına uygun bir şekilde ve ülke ihtiyaçları göz önünde bulundurularak her alanda yeterli ve nitelikli işgücü oluşturulacağı ve Yükseköğretim kontenjanlarının üniversitelerin kapasiteleri ölçüsünde, sektörel işgücü arz ve talebinin mevcut durum ve öngörülerle uyumlu olarak ve bölgesel ihtiyaçların dikkate alınarak belirlenmesinin sağlanacağı hedefinin yer verildiği 682.3 ve 711.1 maddeleriyle açıkça çelişmektedir.

2023/2024 döneminde bu sayı daha da artarak toplam kontenjan/yeni kayıt sayısı, 11.254 olmuştur. (https://istatistik.yok.gov.tr/ Yükseköğretim İstatistikleri/ 2023-2024 Öğretim Yılı/ Eğitim Birimlerine Göre Öğrenci ve Öğretim Elemanları Sayıları, 2023-2024)

Geçmiş 10 yıldaki artışın sürdürülmesi halinde, 2028 sonrası için tam bir felaket tablosu ile karşı karşıya kalacağız.

Dişhekimliği Fakültelerine öğrenci alınmasının durdurulması ve mevcut öğrencilerin beş yıl içinde mezun olması durumunda beş yıl içinde yaklaşık 50.000 yeni dişhekimi mezun olacaktır. Toplam dişhekimi sayısı bu durumda yaklaşık 90.000 kişiye ulaşacak ve 2028 yılında bir dişhekimine düşen nüfus yaklaşık 970 kişi olacaktır. Bu sayı AB ortalamasının da OECD ortalamasının da üzerindedir. Ayrıca bu kadar hızla artan öğrenciye nitelikli eğitim verecek öğretim üyesi kadrosunun yetiştirilmesi de mümkün bulunmamaktadır. Ayrıca fakülteler arasında eğitimin niteliği, eğitici insan gücü ve altyapı açısından da ciddi oranda eşitsizlikler de bulunmaktadır. Yükseköğretim alanında öğrenci başına düşen öğretim elemanı sayısı -nitelik göz ardı edilse dahi- yetersizdir.

Kaldı ki, insan gücü planlamasında ilgili meslek alanındaki talep de temel unsur olarak gözetilir. Gelişmiş ülkelerde dişhekimine yılda başvuru sıklığı kişi başı 5, ülkemizde ise sadece 0.62’dır. Bir başka anlatımla gelişmiş ülkelerde kişiler yılda beş kez dişhekimine giderken ülkemizde ancak iki yılda bir kez dişhekimine başvurulmaktadır!

İnsan gücü planlaması; ülkelerin kaynaklarını verimli kullanmak adına en çok önem verdikleri konulardan biridir. Tüm dünya ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de dişhekimliği lisans eğitimi en maliyetli eğitimdir. Bu anlamda dişhekimliği eğitiminde insan gücü planlamasının daha da önem kazandığı bir gerçektir.

İhtiyaçtan fazla mezunun katlanarak meslek hayatına atılmasıyla dişhekimleri işsizlik ve düşük ücret arasında sıkışmış, mesleğimiz ve emeğimiz değersizleşmiştir. Genç meslektaşlarımız ne yazık ki sermaye tarafından adeta “Ucuz işgücü ara elemanı” gibi asgari ücretin bile altında çalışmaya zorlanmaktadır.

Haklı olarak; zekâsı, çalışkanlığı ve aldığı eğitimin kendisine sağlaması gereken insani yaşam ve mesleki itibar beklentisi içindeki dişhekimleri çalışma hayatındaki olumsuz koşullar, haklı olarak duydukları gelecek kaygısı ve tükenmişlik duygusu nedeniyle ülkeden kaçış halindedir. Öyle ki bu kaçışın her yıl daha da artarak devam edeceğini rahatlıkla söyleyebilecek veriler mevcuttur.

Bu nedenle kamu kaynaklarının etkin şekilde kullanılması, dişhekimliği eğitiminin geliştirilebilmesi, ağız ve diş sağlığı hizmetlerinin niteliğinin korunabilmesi, yurtdışına göçün durması ve dişhekimi emeğinin korunabilmesi için;

•İnsan gücü planlaması yapılmadan Dişhekimliği Fakültesi kesinlikle açılmamalıdır.

•Henüz eğitime başlamamış olan fakülteler ivedilikle kapatılmalıdır.

•Eğitim veren fakültelerde ise kontenjanların hızla azaltılmasını sağlayacak kararlar zaman yitirilmeden alınmadır.

•En önemlisi ülkedeki eğitim sistemi, siyasi popülizmden uzak bir yaklaşım ve bilimsel kriterlere uygun insan gücü planlamasıyla yeniden yapılandırılmalıdır."